In een korte notitie gepubliceerd op vrijdag 25 oktober op Le Grand Continent beschuldigt Shahin Vallée, een erkende econoom, Macky Sall ervan toezicht te hebben gehouden op “de grootste datamanipulatie in de geschiedenis van het IMF”.
“Tot voor kort was Macky Sall, de voormalige president van Senegal, een van de voornaamste figuren in de internationale gemeenschap. Uitgenodigd op de G20 was hij uitgegroeid tot de facto woordvoerder van goed bestuur en democratie in Afrika”, schrijft Vallée in de inleiding.
De econoom baseert zich op het rapport van de Senegalese Rekenkamer dat in februari 2025 werd gepubliceerd, waarvan de conclusies geleidelijk worden geverifieerd en door het IMF worden aanvaard.
De cijfers die hij naar voren schuift zijn duizelingwekkend: “Van 2019 tot 2023 lag het begrotingstekort van het land gemiddeld vijf procent van het BBP hoger dan wat elk jaar werd gemeld.”
Vijf procent van het BBP per jaar gedurende vijf jaar: dat is enorm. Ter vergelijking vertegenwoordigen dit honderden miljarden CFA-frankes die jaar na jaar uitgegeven zijn zonder aangifte.
Vallée schetst de mechanismen van deze verzwijging: “uitgaven gefinancierd op leningen voor projecten die niet gecommuniceerd zijn”, “extrabudgettaire uitgaven betaald door overfinanciering”, “financieringskosten en aankopen van goederen en diensten gefinancierd door bancaire schuld buiten het kader”…
De gevolgen voor het werkelijke schuldenniveau zijn enorm. “Wat betreft de schulden, corrigeert deze verkeerde voorstelling tot een schuld/BBP-ratio die meer dan 25% hoger ligt dan de aangekondigde cijfers”, schrijft Vallée.
Met andere woorden, toen Macky Sall aankondigde dat de schuld 74% van het BBP bedroeg, was die in werkelijkheid bijna 100%. Het verschil is geen eenvoudige boekhoudkundige fout; het is een afgrond.
“Deze schuldfraude heeft op alle mogelijke manieren plaatsgevonden, bij nationale, internationale, officiële en particuliere schuldeisers”, vervolgt de econoom, en hij gebruikt expliciet het woord “fraude”.
Vallée préciseert dat “na het grondige vergelijkingswerk door Forvis Mazars sinds de openbare audit, is de voorraad van de centrale publieke schuld herzien van 74% naar 100% van het BBP eind 2023”.
“Deze herziening weerspiegelt vooral eerder niet bekendgemaakte passiva”, benadrukt hij. “Aan het eind van 2024 laten de herziene statistieken van de schuld zien dat de centrale publieke schuld 118,8% van het BBP had bereikt.”
Een collectief falen van het toezicht
Maar naast de beschuldiging tegen de voormalige president wijst Vallée op “een collectief falen” van de internationale en regionale instellingen die belast zijn met het toezicht op de Senegalese financiën.
“Wat nog indrukwekkender is, is dat Senegal eigenlijk één van de landen zou moeten zijn die onder het strengste multilaterale toezicht staan — wat wijst op een systemisch en beschamend falen van het toezicht op elk mogelijk institutioneel niveau.”
De econoom somt de tekortkomingen systematisch op.
“Ten eerste maakt Senegal deel uit van ECOWAS en van de West-Afrikaanse Economische en Monetaire Unie (WAEMU). Daardoor valt het onder strikte verplichtingen met betrekking tot de aanlevering van data en controle, met name ten opzichte van zijn centrale bank, de BCEAO.”
Vallée voegt een verontrustend detail toe: “Volgens bronnen dicht bij het dossier hebben sommige moedige stemmen binnen de instelling de alarmbel geluid — tevergeefs.”
“Ten tweede is de euroverankering gewaarborgd door de Franse Schatkist en zou dit dus moeten rechtvaardigen dat de Franse overheid, de Banque de France en haar officiële kredietverleningsorgaan toegang hebben tot fiscale gegevens en een lange geschiedenis van samenwerking en technische bijstand.”
Deze “lange geschiedenis van samenwerking” heeft duidelijk niet geleid tot het opsporen van fraude. Vallée merkt op dat deze voorkeurspositie “het mogelijk had gemaakt om vroegtijdige waarschuwingssystemen op te zetten”.
Vallée verruimt de kring van verantwoordelijkheden: “Verder valt het wisselkoersbeleid van de euro onder de bevoegdheid van de Raad voor Economische en Financiële Zaken (Ecofin): men had kunnen hopen, aangezien de ECB en Ecofin uiteindelijk het ankerpunt van de CFA-frank aan de euro goedkeuren, dat dit tot extra toezicht zou leiden.”
Ook dit toezicht lijkt niet te hebben gefunctioneerd. Hoe kan Europa, zo alert met toezicht op de financiën van haar eigen lidstaten (men herinnert zich Griekenland), niets hebben gezien bij een land waarvan de munt is gekoppeld aan de euro en gewaarborgd wordt door de Franse schatkist?
Het meest beschamende voor de internationale instellingen is ongetwijfeld het stilzwijgen van het IMF. “Tot slot — en dit is niet minder belangrijk — gedurende al deze tijd stond Senegal onder opeenvolgende IMF-programma’s, met diepgaande informatiestromen en frequente missies ter plaatse.”
Hoe kan het IMF, dat regelmatig missies naar Dakar zendt, met gedetailleerde gegevens werkt en in dialoog treedt met de autoriteiten, vijf jaar lang niets hebben opgemerkt?
Vallée is onverbiddelijk: “Dit is een collectief falen.”
De econoom besluit door te benadrukken dat dit falen, “duidelijk werd tijdens de herfstbijeenkomsten van het IMF en de Wereldbank, nader onderzocht moet worden voor de toekomst — bij het IMF en daarbuiten”.
